Ангезаҳои муҳимми Ҳинд барои ҳузур дар Осиёи Миёна
Аҳдофи геополитикӣ, иқтисодӣ ва амниятии дастгоҳи сиёсати хориҷии Ҳиндустон дар Осиёи Миёна (панҷ кишвар; Тоҷикистон, Қазоқистон, Қирғизистон, Узбекистон ва Туркманистон) беш аз пеш мавриди таваҷҷуҳ қарор гирифтааст. Навиштори зер ба баррасии ангезаҳои муҳимми Ҳинд барои ҳузур дар Осиёи Миёна пардохтааст.
Ҳинд бо Осиёи Миёна беш аз ду ҳазора аст, ки иртиботи торихӣ ва тамаддунӣ дар бисёре аз заминаҳо доштааст.
Дар ин байн сиёсати хориҷии Ҳинд аз оғози истиқлол, намоёнгари аҳдофи мухталиф будааст, аммо аз авоили даҳаи 1990 ба аҳдофи рифоҳӣ (ва иқтисодӣ) тамоюл пайдо карда ва вазни ҳар кадом аз аҳдоф, сиёсӣ, идеоложикӣ, иқтисодӣ ва амниятӣ ва дигар аҳдоф дар сиёсати хориҷии Ҳинд, мушаххастар шудааст.
Ба гузориши “Тиҷоратнюз”, дар ҳамин росто, аз авоили даҳаи 1990, неҳруистҳо (пайравони мактаби Ҷавоҳирлаъл Неҳру) ҷойгоҳи мусаллаташонро ба нафъи эътилофи либеролҳо ва сипас миллигароёни ҳинду аз даст доданд; бинобар ин, аз вазни аҳдофи идеулужикӣ ба нафъи аҳдофи рифоҳию иқтисодӣ ва амниятии кишвар коста шуд.
Бар ин асос, аҳдофи жеупулитикӣ, иқтисодӣ ва амниятии дастгоҳи сиёсати хориҷии Ҳинд дар Осиёи Миёна мавриди таваҷҷуҳи бештар қарор гирифт.
Навиштори зер ба баррасии ангезаҳои муҳимми Ҳинд барои ҳузур дар Осиёи Миёна пардохтааст.
Иртиботи сиёсӣ ва жеополитик
Бархе аз соҳибназарон бар ин боваранд, ки садаи бисту якум, асри Осиё буда ва ба қудратҳои бузург ва навзуҳури он, монанди Чин ва Ҳинд тааллуқ дорад ва Осиёи Миёна ба унвони қалби ин қора, аз ҷойгоҳи хоссе бархурдор хоҳад буд.
Дар ин робита, Ҳинд ба унвони кишваре хоҳони ифои нақши ҷаҳонӣ дар таҳаввули байналмилалӣ муддатҳо дар паи ҷои пои худ дар Осиёи Миёна буд, ки ҳаводиси ёздаҳи сентябри соли 2001, фурсати лозимро фароҳам овард ва эҳёи иртибототи суннатӣ бо кишварҳои Осиёи Миёна, ба муҳимтарин авлавиятҳои стратежики Ҳиндустон табдил шуд.
Гузашта аз ин, кишварҳои Осиёи Миёна қаблан бахше аз Иттиҳоди Ҷамоҳири Шӯравӣ буданд ва равобити бисёр дӯстона бо Ҳинд доштанд.
Ҳарчанд Ҳинд бо фурӯпошии блоки шарқ, зимни фосила гирифтан аз ҷиҳатгирии адами тааҳҳуд ба сиёсати тааҳҳудоти чандгона ва таъқиби ҷаҳони чандқутбӣ ва сипас ба мушорикати роҳбурдӣ ва эътилоф бо Амрико, ба унвони қудрати бартар гароиш ёфт, бинобар ин, бо рушди иқтисоди худ, хоҳони густариши ҳавзаи нуфуз дар муҳити перомунии хеш, бавижа дар Осиёи Миёна шудааст.
Ҳамчунин Осиёи Миёна ба унвони нуқтаи дастрасии байни Аврупо ва Осиё қарор гирифта ва потенсиали густардае барои тиҷорат, сармоягузорӣ ва рушди иқтисодӣ дорад, аҳамияти ин минтақа дар мотриси сиёсати хориҷаи Ҳиндро наметавон инкор намуд.
Ҳамчунин Ҳинд намехоҳад аз бозии бузург миёни қудратҳои перомуни минтақа, монанди Чин, Русия, Эрон ва Туркия ва низ қудратҳои берунӣ монанди Амрико, Иттиҳодияи Аврупо ва Жопун дар ин ҷумҳуриҳои дур бошад; бинобар ин талошҳои анҷомшуда дар ин росто, дар чорчӯби сиёсати навини Ҳинд бо номи “Пайванд бо Осиёи Миёна” (Connect Central Asia) таъриф шудааст.
Ҳамчунин дар ин роҳ, Ҳинд талош кардааст то бо роҳандозии андешкадаҳо ва ниҳодҳои илмӣ, ба роҳкорҳои мавҷуд барои густариши ҳузури ин кишвар дар ҷумҳуриҳои Осиёи Миёна бипардозад.
Густариши равобити иқтисодӣ ва сармоягузорӣ
Ҳаҷми тиҷорати Ҳинд бо Осиёи Миёна камтар аз як миллиард доллар, дар муқоиса бо ҳаҷми тиҷорати панҷоҳ миллард доллараи Чин аст. Ҳамчунин тиҷорати Ҳинд бо минтақа танҳо 0,11 дарсад аз кулли тиҷорати худро ташкил медиҳад ва саҳми Ҳинд дар кулли тиҷорати Осиёи Миёна низ ҳудуди як дарсад аст; бинобар ин, Ҳинд дар ҳоли баррасии анвои мухталифе аз густариши иртиботот бо минтақа аст.
Дар ин росто, нахустин масъала, коридори ҳамлу нақли байналмилалии шимол-ҷануби 7200 километрӣ барои иттисоли уқёнуси Ҳинд ва баҳри Каспий аз тариқи Эрон ва пас аз он ба Русия ва шимоли Аврупо ва коҳиши замон ва ҳазина аст. Ба илова, ба тавофуқи Чобаҳор (Эрон) ва тавофуқномаи Ҳинд ва Эрон дар соли 2016 таваҷҷуҳ кардааст.
Дар воқеъ, ҳамчунин масири тронзитии Чобаҳор кутоҳтарин масири заминӣ барои кишварҳои Осиёи Миёна ва анҷоми ҳамлу нақли дарёӣ бо уқёнуси Ҳинд аст ва метавонад тиҷоратро ба маҷмуъ, ба 170 миллиард доллар аз Ҳинд ба Авросиё (Евразия) афзоиш диҳад. Дар буъди дигаре, Ҳинд таваҷҷуҳ ба Иттиҳодияи Авросиёро мадди назар дорад ва мехоҳад бо таомули беҳтар бо Русия ва аъзои ҷомеаи иқтисодии Авросиё ҳамкории густардае бо аъзои ин иттиҳодия дошта бошад.
Ҳамчунин Ҳиндустон дар ҳоли талош барои сармоягузорӣ дар минтақа, дар заминаи сохту сози роҳҳо, садҳо ва сохтмонҳо аст.
Дар буъди дигар, Ҳинд ҳамчунин умедвор аст бозори фурӯши маҳсулоти Ҳиндро густариш диҳад, метавонад потенсиали худро дар бахши фанноварии иттилоот, омӯзиши маҳоратҳои нармафзорӣ, нассоҷӣ, энержии обӣ, доруҳо ва саноеи беҳдоштӣ ва дармон мавриди истифода қарор диҳад.
