Шояд тасаввураш ҳам сахт бошад, ки дар қалби Урупо шаҳри кучакеро битавон ёфт, ки мардумонаш худро эронитабор бидонанд ва дар музеи кучаки шаҳр, асноди хаттии форсӣ нигаҳдорӣ кунанд.
Чеҳра, забон ва оинҳои мардуми шаҳр шабоҳати чандоне бо ниёгонашон дар фалоти бостонии Эрон надорад, аммо шаҳри Ёсберен (Ясберен) ҳашт қарн мизбони ин қавм буда, мардуми минтақа ҳамчунон бар ин боваранд, ки эронитабор ҳастанд.
Имрӯза шаҳри Ёсберен маркази фарҳангии қавми Ёс дар саросари Урупои шарқӣ аст. Ёсберен дар садкилометрии шарқи Будапешт, пойтахти Маҷористон (Венгрия) воқеъ аст.
Ҳудуди 800 сол пеш, Олонон қавми эронитабор, ки дар бахшҳое аз Қафқоз зиндагӣ мекарданд, ба далели ҳамлаи муғулҳо аз он сарзамин ба шарқи Маҷористони кунунӣ муҳоҷират карданд. Гурӯҳе аз олонон ба забони осӣ – яке аз забонҳои эронӣ аз шохаи забонҳои ҳиндуэронӣ сухан мегуфтанд. Фирдавсӣ дар Шоҳнома ишора ба ин мавзӯъ мекунад, ки қавми олонон пас аз якҷонишинӣ қавми ҷангҷӯ буданд.
Аз замони Анушервон ин қавм якҷонишин шуданд ва иқдом ба сохти шористон (минтақаи маскунӣ дар миёна ва андаруни шаҳр) карданд ва аз он пас дар зери назари подшоҳии Эронзамин зиндагӣ карданд то замони ҳамлаи муғул, ки сарзаминашон бо хок яксон шуд ва бозмондагони эшон гурӯҳе ба Қафқоз ва Урупо (Маҷористон) рафтанд ва гурӯҳе ба шарқи Осиё муҳоҷират карданд.
Дар торихномаҳои русӣ ва маҷор аз ин қавм бо унвони Ос ва Ёс ном бурда шудааст. Қавми ёс баъд аз муҳоҷират ба Маҷористон, ҷое дар канори рудхонаи Зоҷво (Задва) мустақар шуданд. Гуфта мешавад, ки ёсҳо то қарни 15 мелодӣ забон ва фарҳанги аҷдодашонро ҳифз карданд ва бо мурури замон таҳти забони маҷорӣ қарор гирифтанд.
Шаҳри Язди Эрон ва Ёсберени Маҷористон аз соли 1374 шамсӣ (1996 мелодӣ) ва пас аз огоҳӣ аз решаҳои муштарак, бо ҳам хоҳархонда шудаанд. Имзои ташрифоти тафоҳумномаи хоҳархондагӣ дар якуми декабри 1996 сурат гирифт. Дар он сол ҳайате бо меҳварияти устондорӣ, озими Маҷористон шуданд ва тавофуқоти аввалия барои хоҳархондагии ду шаҳр анҷом гирифт.
Решаҳои муштараки хешовандӣ, барқарории эътимод, дӯстӣ, иртибототи фарҳангӣ ва иқтисодӣ аз аҳдофи ин тафоҳум буд. Ин ду шаҳр робитаи торихии мустақим бо ҳам надоранд, аммо решаҳои бостонӣ, мардумони он шаҳрро ба эрониён иртибот медиҳад. Аз тарафе шабоҳати номи Язд ва Язберен (талаффузи маҷории Ёсберен) боиси эҷоди ин ҳалқаи иртибот гардид.
Пас аз тафоҳуми аввалия байни ду шаҳр, то соли 1386 шамсӣ, иртиботи чандоне байни мақомоти ду шаҳр вуҷуд надошт. Дар соли 1386 муҷаддадан бо даъват аз шаҳрдори он замони Ёсберен, оқои Гедеи, ёддошти тафоҳуми ҷадиде таҳия шуд ва бо имзои он дар Язд, хоҳархондагии ду шаҳр дубора эҳё шуд.
Ин таҷдиди тафоҳум бо сафари мутақобили ҳайати эронӣ дар соли 1387 шамсӣ ва сипас ирсоли намоди ду шаҳр ва пайгирии соири мафод одома ёфт. Ба ин тартиб, намоди шаҳри Ёсберен (маъруф ба Шайпури Леҳел), ки намоди озодӣ ва истиқлоли мардуми маҷор аст, дар соли 1391 шамсӣ, дар майдони Озодии шаҳри Язд рӯнамоӣ шуд. Баъд аз он тафоҳумномаи ҷадиде ба имзо расид, (бо ҳузури доктор Томош Собу – шаҳрдори ҷадиди Ёсберен ва намояндагони Вазорати умруи хориҷа). Ду сол баъд намоди Язд, яъне Бодгири боғи Давлатобод дар сафари ҳайати шаҳрдории Язд, дар шаҳри Ёсберен рӯнамоӣ шуд ва имрӯза намоди бодгири шашваҷҳӣ ва асили яздӣ дар маркази ин шаҳр худнамоӣ мекунад.
Дар соли ҷорӣ низ бо ҳузри як ҳайати баландпоя аз кишвари Маҷористон, хиёбони Ёсберен дар Язд номгузорӣ ва бо ҳузри ду шаҳрдор расман рӯнамоӣ шуд.
Яке аз меҳмононе, ки аз Ёсберен ба Язд омада буд, ҳангоми бозгашт, гулдони кучаке бо ҳамроҳи худ дошт. Вақте аз ӯ мепурсанд, ки дар даруни ин гулдон чист? Мегӯяд: Бахше аз хоки Ватанро бо худ мебарам!
Яке аз ҷаззобтарин ва зеботарин шаҳрҳои урупоӣ бо асолати эрониро ба шумо азизон муаррифӣ кардем ва умеворем, ки аз мутолиаи ин матлаб лаззат бурда бошед.
